Wychowywać do prawdy - list KEP

Za tydzień, w niedzielę 14 września rozpocznie się IV Tydzień Wychowania pod hasłem "Prawda fundamentem wychowania". Z tej okazji biskupi polscy przygotowali List Pasterski zatytułowany "Wychowywać do prawdy":

Umiłowani w Chrystusie Panu, Siostry i Bracia,
Drodzy Rodzice, Nauczyciele i Wychowawcy,
Droga Młodzieży, Kochane Dzieci!

Kilka dni temu w polskich szkołach zabrzmiał dzwonek zwiastujący początek nowego roku szkolnego i katechetycznego. W ten sposób otworzył się przed nami nowy czas, w którym nie tylko będziemy mogli zdobywać wiedzę o świecie, o sobie i o Panu Bogu, ale także przeżywać radość poznawania Ewangelii i głoszenia jej innym ludziom. Do takiej właśnie radości, płynącej z Ewangelii, zachęca nas Ojciec Święty Franciszek w adhortacji Evangelii gaudium.

Podobnie, jak w latach poprzednich, w tym miesiącu będziemy przeżywać Tydzień Wychowania. Jego czwarta edycja odbędzie się w dniach 14-20 września i zostanie poświęcona roli prawdy w odpowiedzialnym wychowaniu. Będziemy także podkreślali rolę prawdy w życiu społecznym, narodowym i państwowym jako niezbędnego warunku rozwoju naszej Ojczyzny.

1. Potrzeba uznania obiektywnej prawdy

Dzisiejsze czytania mszalne ukazują nam rolę prawdy w życiu człowieka. Słyszeliśmy najpierw upomnienie, które św. Paweł Apostoł skierował do chrześcijan mieszkających w Rzymie: "Nie bierzcie więc wzoru z tego świata" (Rz 12, 2a). Apostoł Narodów wzywał, aby sposób ich myślenia i postępowania odróżniał się od powszechnie przyjmowanego w ówczesnym pogańskim świecie. Chrześcijanie mają bowiem patrzeć na świat i na siebie oczyma wiary, a nie według czysto ludzkich kryteriów. Właśnie tego, jak słyszeliśmy w dzisiejszym fragmencie Ewangelii, domaga się Pan Jezus od Piotra, zwracając się do niego z budzącymi niepokój słowami: "Zejdź Mi z oczu, szatanie! Jesteś Mi zawadą, bo myślisz nie na sposób Boży, lecz na ludzki" (Mt 16, 23).

Oba napomnienia, Pana Jezusa i św. Pawła, także dzisiaj brzmią niezwykle aktualnie. Współczesny świat próbuje bowiem narzucić ludziom przekonanie, że nie ma żadnej obiektywnej prawdy, a każdy człowiek ma swoją, swoją własną prawdę. Co więcej, na człowieka głoszącego istnienie obiektywnej prawdy, według której pragnie on żyć, patrzy się z podejrzliwością, a nawet z lekceważeniem. W takiej sytuacji przestają obowiązywać wszelkie stałe wartości. Nie ma żadnych niepodważalnych dla człowieka punktów odniesienia, a zatem wszystko jest niestałe i zmienne. Wobec coraz częstszych prób narzucania tego rodzaju przekonań Kościół przestrzega przed swego rodzaju "dyktaturą relatywizmu". Należałoby w tym miejscu przywołać słowa św. Jana Pawła II, który stanowczo przypominał: "W sytuacji, w której nie istnieje żadna ostateczna prawda będąca przewodnikiem dla działalności politycznej i nadająca jej kierunek, łatwo o instrumentalizację idei i przekonań dla celów, jakie stawia sobie władza. Historia uczy, że demokracja bez wartości łatwo się przemienia w jawny lub zakamuflowany totalitaryzm" (Centesimus annus, n. 46).

Warto w związku z tym postawić pytanie: na czym polega wychowanie do prawdy? Polega ono na tym, aby na wszystkich etapach procesu wychowawczego dokonującego się w domach, w przedszkolach i szkołach, rodzice, nauczyciele i wychowawcy ukazywali wartość odkrywania ostatecznej prawdy o świecie, o człowieku i o Bogu. Ważne jest przy tym, aby pokazywali oni, jak do tej prawdy dążyć i w jaki sposób kierować się nią w codziennym życiu. W ten sposób dzieci i młodzież znajdą się w szkole prawdy i będą wychowywani przez prawdę. Tylko wtedy będziemy mogli z ufnością patrzeć w przyszłość, mając pewność, że dzięki temu ukształtuje się społeczeństwo, w którym ludzie będą kierowali się wewnętrzną uczciwością, prawością i rzetelnością.

2. W szkole Chrystusa – Najwyższej Prawdy

Pełną prawdę o Bogu i o człowieku przekazuje Jezus Chrystus, który mówi o sobie: "Ja jestem drogą i prawdą, i życiem" (J 14, 6a). On zatem jest Najwyższym Wychowawcą w szkole Prawdy, którą jest On sam. On posiada wyraźnie określony plan wychowawczy wyrażający się w słowach: "Nikt nie przychodzi do Ojca inaczej jak tylko przeze Mnie" (J 14, 6b). Tym samym wskazuje na cel, do którego pragnie zaprowadzić wszystkich wierzących w Niego. Jest nim dom Ojca. Nie ma bowiem dla człowieka nic ważniejszego niż jego własne zbawienie. Ono jest najwyższą wartością. Stąd aktualne są pytania, które stawia nam dziś Chrystus: "Cóż bowiem za korzyść odniesie człowiek, choćby cały świat zyskał, a na swej duszy szkodę poniósł? Albo co da człowiek w zamian za swoją duszę?" (Mt 16, 26). Przypomina nam tym samym prawdę o człowieku, który jest istotą obdarzoną nie tylko ciałem, ale i duszą. Co więcej, dusza jest fundamentem jego nieśmiertelności i powołania do wiecznej radości. Być uczniem w szkole Chrystusa-Prawdy, znaczy przyjąć za prawdę także Jego słowa z dzisiejszej Ewangelii o czekającym nas Sądzie: "Albowiem Syn Człowieczy przyjdzie w chwale Ojca swego razem z aniołami swoimi, i wtedy odda każdemu według jego postępowania" (Mt 16, 27).

Ta prawda nie powinna nas bynajmniej zatrważać i budzić jakiegoś wewnętrznego odrętwienia. Przeciwnie, powinna wzywać i mobilizować do twórczej przemiany siebie. Chrystus, który jest Prawdą, jest przecież także Życiem. Daje życie i wzywa do dążenia ku pełni życia. Doskonale wyraził to św. Paweł w Liście do Rzymian, którego fragment słyszeliśmy w dzisiejszym drugim czytaniu: "(...) przemieniajcie się przez odnawianie umysłu, abyście umieli rozpoznać, jaka jest wola Boża: co jest dobre, co Bogu przyjemne i co doskonałe" (Rz 12, 2b). To rozpoznawanie woli Bożej – to nic innego jak poszukiwanie prawdy. Tylko życie w prawdzie pozwala właściwie osądzić stan swojego ducha, a zarazem zdobyć się na wysiłek wewnętrznej przemiany. Będzie ona możliwa, jeśli w szkole Chrystusa-Prawdy będziemy Go uważnie słuchać, głębiej poznawać i pozwalać, aby nas prowadził ku pełnej prawdzie o Bogu i o nas samych. Dzieje się to m.in. podczas szkolnej i parafialnej katechezy.

3. Konieczność wychowania do prawdy

Najważniejszą konsekwencją życia w prawdzie, którą ukazuje nam Pan Jezus, jest dążenie do podporządkowywania jej swojego życia. Jak wielokrotnie nauczał św. Jan Paweł II, nie ma wolności bez prawdy. Autentyczna wolność polega bowiem na życiu w świecie prawdziwych wartości i na świadczeniu o nich. Z pewnością nie jest to łatwe! Potwierdzeniem tego jest skarga proroka Jeremiasza, która wybrzmiała w dzisiejszym pierwszym czytaniu: "Stałem się codziennym pośmiewiskiem, wszyscy mi urągają. (...) słowo Pańskie stało się dla mnie codzienną zniewagą i pośmiewiskiem" (Jr 20, 7b-8). Głosząc obiektywną prawdę, musimy mieć świadomość tego, że niekiedy trzeba będzie dla niej cierpieć. Jest to droga, którą kroczyli prorocy Starego Testamentu. Jest to droga, którą w najwyższym stopniu przemierzył sam Pan Jezus. Jest to droga, którą także my powinniśmy podążać. Dla człowieka wierzącego nie ma bowiem innej drogi niż ta, którą szedł nasz Pan, Jezus Chrystus.

Przed wychowawcami: rodzicami, nauczycielami, katechetami i duszpasterzami stoi zatem zadanie stawiania wymagań – najpierw sobie, a następnie własnym dzieciom oraz powierzonym im uczniom i wychowankom. Dlatego zwracamy się do Was z gorącym apelem: Nie bójcie się prawdy! Dążcie do niej z odwagą i zapałem! Uczcie jej innych! Wychowujcie do niej wszystkich, których Wam Pan Bóg powierzył! Nie dajcie się zwieść namiastkami prawdy czy półprawdami! Brońcie się przed manipulacją ze strony tych, którzy są niechętni Chrystusowi i Jego Kościołowi. Nie oni mają być dla Was wzorami i autorytetami, ale Ten, który oddał swoje życie za prawdę i sam o sobie mówi, że jest "drogą i prawdą, i życiem". Zdobywajcie umiejętność stawania w prawdzie o sobie poprzez częsty i rzetelny rachunek sumienia oraz przez regularne przystępowanie do sakramentu pokuty i pojednania! Tylko wtedy poznacie autentyczną radość, wynikającą z doświadczania słów Pana Jezusa: "Poznacie prawdę, a prawda was wyzwoli" (J 8, 32).

Na tę drogę przebywania w szkole Chrystusa-Prawdy i wychowywania innych w prawdzie wszystkim Wam z serca błogosławimy

Podpisali: Kardynałowie, Arcybiskupi i Biskupi
obecni na 365. Zebraniu Plenarnym
Konferencji Episkopatu Polski w Warszawie
w dniu 10 czerwca 2014 r.