Odsłonięcie tablicy ku czci abp. Jana Cieplaka
25 września (niedziela) 2022 r. o godz. 11:45 w Bazylice pw. NMP Anielskiej w Dąbrowie Górniczej przy ul. Królowej Jadwigi 17 rozpocznie się uroczystość odsłonięcia tablicy upamiętniającej Sługę Bożego abp. Jana Cieplaka, profesora Akademii Duchownej w Petersburgu, sufragana i administratora Archidiecezji Mohylewskiej w Rosji, skazanego na śmierć przez sąd bolszewicki, arcybiskupa nominata Archidiecezji Wileńskiej.
W programie: wykład o życiu i służbie abp. Jana Cieplaka, który wygłosi prof. dr. hab. Dariusz Nawrot – dyrektor Instytutu Zagłębia Dąbrowskiego, msza święta oraz odsłonięcie tablicy połączone ze złożeniem kwiatów.
Abp Jan Cieplak urodził się 17 sierpnia 1857 r. w Dąbrowie Górniczej, był synem Jacentego i Julii z Bugajskich. Studiował w Wyższym Seminarium Duchownym w Kielcach, następnie w Akademii Duchownej w Petersburgu (magisterium i doktorat z teologii). W 1881 r. otrzymał święcenia kapłańskie w Kielcach. Swoją mszę św. prymicyjną odprawił w kościele pw. św. Aleksandra w Dąbrowie Górniczej (dzisiaj jedna z kaplic bazyliki pw. NMP Anielskiej w Dąbrowie Górniczej). Był profesorem w Akademii Duchownej w Petersburgu, katechetą szkolnym i kapelanem.
W 1908 r. został mianowany biskupem tytularnym ewaryjskim, 7 grudnia 1908 r. otrzymał sakrę biskupią. W l. 1917-1923 bronił praw religijnych katolików w Rosji Sowieckiej. 19 kwietnia 1919 r. został mianowany arcybiskupem tytularnym akrydeńskim w Ochrydzie.
W dniach 21-25 marca 1923 r. sądzono go w procesie pokazowym w Moskwie. Wraz z 14 innymi duchownymi został skazany na karę śmierci za „podżeganie do buntu poprzez zabobony” (tak bolszewicy określali religię). Pod naciskiem światowej opinii publicznej i po ostrzeżeniu ze strony rządu polskiego wyrok zamieniono na 10 lat więzienia. W 1924 r. został wydalony do Polski.
25 października 1925 r. wyjechał do USA; w ramach wizyt duszpasterskich odwiedził ok. 70 polskich parafii. 14 grudnia 1925 r. został mianowany ordynariuszem i pierwszym metropolitą w Wilnie. Zmarł 17 lutego 1926 r. w Passaic k. Nowego Jorku. Został pochowany w katedrze wileńskiej. W 1952 r. z inicjatywy ks. Waleriana Meysztowicza rozpoczął się w Rzymie proces beatyfikacyjny abp. J. Cieplaka.
Inicjatorem upamiętnienia jest Piotr Dudała, Rycerz Kolumba stopnia patriotycznego, redaktor naczelny serwisu sosnowiecfakty.pl. Uroczystość została zorganizowana przez: Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach, parafię pw. NMP Anielskiej w Dąbrowie Górniczej oraz Rycerzy Kolumba Rady Sosnowieckiej nr 15249 im. św. Rafała Kalinowskiego.
Monika Kobylańska
IPN Katowice
