Olkusz: Międzynarodowe Dni Muzyki Organowej i Kameralnej

Data dodania: 2018.10.11

Dzień 1

8 października rozpoczęły się XIX Międzynarodowe Olkuskie Dni Muzyki Organowej i Kameralnej w bazylice Św. Andrzeja Ap. Na początek koncertu słowo wygłosił proboszcz bazyliki olkuskiej ks. Mieczysław Miarka, przypominając, że jest to pierwszy koncert po gruntownych pracach konserwatorskich, które przywróciły organom Hansa Hummla i Jerzego Nitrowskiego brzmienie sprzed czterystu lat.

Koncert i wykonawców zapowiadał dr hab. Krzysztof Urbaniak, który pełnił wiele funkcji przy renowacji olkuskich organów. Zauważył on m.in.: "To dzieło, które stworzył Hans Hummel i Jerzy Nitrowski w olkuskiej farze wielokrotnie było przedmiotem różnego rodzaju prac konserwatorskich. Największa dotychczasowa praca, jaka została przy tym dziele wykonana to oczywiście konserwacja z lat 1972 – 1992, jednak wówczas przeprowadzone zabiegi pozostawiły szereg otwartych pytań, szereg punktów, które dzisiaj, w XXI wieku, mogły być niejako dopowiedziane i zakończone. Do tych punktów należało m.in. odtworzenie unikalnego w naszym kraju zespołu ośmiu klinowych miechów, ale także odtworzenie widocznych po bokach niewielkiej szafy - tak zwanego pozytywu na balustradzie chóru - uchylnych skrzydeł, których akustyczne działanie jest mniej więcej takie, jak efekt zbliżonych do Państwa ust dłoni, które ukierunkowują zupełnie inaczej dźwięk. Ale żeby w sposób szczególny podkreślić te nowe elementy, te zrekonstruowane części olkuskich organów, postanowiliśmy, że dzisiejszy koncert odbędzie się bez użycia elektrycznej dmuchawy. Oznacza to, że w pomieszczeniu miechowni, które zlokalizowane jest bezpośrednio za organami, przez cały koncert owe osiem miechów klinowych poruszać będą kalikanci siłą swoich mięśni. A dzisiejsi kalikanci są bardzo wyjątkowi, bowiem jest to (m.in.) dyrektor firmy Flentrop Orgelbouw z Zaandam, który prowadził i nadzorował prace wszystkich organmistrzów w Holandii, (ale także Inwentaryzator piszczałek, który na przestrzeni dwóch lat mierzył je fotografował i bardzo dokładnie opisywał)". Urbaniak zapowiedział następnie, że przygotowywana jest monografia olkuskich organów, w której będzie można przeczytać o wielu ciekawych szczegółach dotyczących tego instrumentu.

W pierwszej części koncertu na organach H. Hummla grał Pieter van Dijk z Alkmaar w Holandii, który jest profesorem gry organowej w Hamburgu i w konserwatorium w Amsterdamie. Podczas drugiej części koncertu grał Dariusz Bąkowski-Kois z Krakowa.

Patroni XIX Międzynarodowych Olkuskich Dni Muzyki Organowej i Kameralnej to burmistrz Miasta i Gminy Olkusz Roman Piaśnik, starosta olkuski Paweł Piasny oraz Ksiądz Biskup Grzegorz Kaszak.

Na koncert oprócz władz olkuskich, księży i przedstawicieli MOK Olkusz przybyli m.in. profesorowie uczelni muzycznych z Polski i z zagranicy, eksperci organowi i znakomici organmistrzowie ze Szwecji, Holandii, Niemiec, a także członkowie Stowarzyszenia na Rzecz Historycznych Organów Hansa Hummla i Jerzego Nitrowskiego w Olkuszu, jak też zgromadzeni melomani i słuchacze, wypełniający wszystkie miejsca siedzące w nawach bazyliki. Podziękowania składała prezes ww. Stowarzyszenia, p. Maria Rzepka.

Dzień 2

9 października koncertu słuchał m.in. ks. bp Piotr Skucha, ks. Piotr Noga, ks. proboszcz Mieczysław Miarka, ks. Stefan Rogula. Przybyło około 250-300 osób. Wykonawców prezentował dr hab. Krzysztof Urbaniak.

Maria Rzepka, prezes Stowarzyszenia na Rzecz Historycznych Organów Hansa Hummla i Jerzego Nitrowskiego w Olkuszu, którą Starosta olkuski nazwał w przemówieniu wielkim człowiekiem ziemi olkuskiej, powiedziała m.in.: - To, że organy grają, że są takie piękne to zasługa wielu, wielu ludzi. Nasze Stowarzyszenie powstało, po to by nadać tym organom brzmienie sprzed czterystu lat i osiągnęliśmy cel. Nasza misja już zakończona na tym odcinku, natomiast dalsze działania to organizowanie koncertów, warsztatów – te organy muszą grać po prostu - i będziemy się o to starać.

Jak podczas koncertu dnia poprzedniego posłuchać można było interesujące zestawienie dawnej organowej muzyki niderlandzkiej oraz dawnej organowej muzyki iberyjskiej, tak w czasie tego koncertu zabrzmiała dawna muzyka polska (m.in. Tabulatura Jana z Lublina – organy olkuskie to chyba jedyny instrument w Polsce, który umożliwia adekwatne wykonanie tej muzyki), natomiast w środkowej części dawna organowa muzyka niemiecka. Wykonawcami koncertu byli: profesor Andrzej Szadejko oraz Schola Cantorum Katedry Muzyki Kościelnej Akademii Muzycznej im. St. Moniuszki w Gdańsku pod kierownictwem Agnieszki Budzińskiej-Bennett. Drugą część koncertu wykonała osoba szczególna dla konserwacji olkuskich organów w latach 2015-2018 – to profesor Martin Rost (Stralsund), który jest przewodniczącym Stowarzyszenia Baltisches Orgel Centrum z Niemiec, które m.in. przed rozpoczęciem konserwacji opracowało ekspertyzę organów olkuskich.

Dzień 3

10 października 2018 – trzeciego, ostatniego dnia XIX Międzynarodowych Olkuskich Dni Muzyki Organowej i Kameralnej słowo na początek wygłosił ks. proboszcz Mieczysław Miarka z bazyliki Św. Andrzeja Ap. w Olkuszu. Później głos zabrał Krzysztof Urbaniak, który prezentował poszczególnych wykonawców- prof. Juliana Gembalskiego i prof. Marcina Szelesta, a także zespół Harmonia Sacra.

W słowie na koniec Maria Rzepka, prezes Stowarzyszenia na Rzecz Historycznych Organów Hansa Hummla, podkreśliła, że kierownikiem artystycznym XIX Międzynarodowych Olkuskich Dni Muzyki Organowej i Kameralnej był profesor, dr hab. Krzysztof Urbaniak. To dzięki niemu było możliwe rozpoczęcie współpracy z niemiecką fundacją z Hamburga, która ofiarowała na renowację tychże organów 50 % wartości kosztorysowej. Nadzorował też wykonywane prace konserwacyjne organów. Pani Prezes złożyła gorące podziękowania jemu oraz ks. prob. M. Miarce, MOK Olkusz, Starostwu i Urzędowi Miasta i Gminy, Tauronowi, Drukarni Dela i Hotelowi Victoria oraz dziennikarzom.

Tekst i FOTO: Tomasz Wilczyński